(بُساک=bosak)

بساک درفرهنگ های فارسی: با گویش های« بَساک»وگویش پهلوی«posa k»به معنای افسر،تاجی که ازگل وریاحین واسپرغم ها وبرگ مورد،می ساختند وپادشاهان،بزرگان ودلیران روزهای عیدوجشن ومردمان درروزدامادی برسر می گذاشتند.(فرهنگ معین)

   دراصطلاح گیاه شناسی،کیسه ی کوچکی که درانتهای سیخک گل واقع شده وغبارگل درآن است،انتهای برجسته پرچم که محتوای دانه های گرده است،معنا شده است.(فرهنگ عمید)

  درکتاب مانندگی اسطوره های چین وایران مطلب زیر آمده که درخورتامل ونگرشی کارشناسانه است.این نگرش می تواند جنبه های تحول ودگرگونی های واژگان رادرزبان ایرانیان،ریشه یابی وبیان نماید؛زیراهنوز«ب»فلرسی در بختیاری«و»گویش می شود.مانند(آب=اَو)و...،دیگراین که روشن نماید« وَساک»همان شخصی است که سردودمان ونیای بزرگ طایفه ی « بُساک»ازشاخه چالنگ بختیاری می باشد.

  ((به طورمشابه درآبان یشت،دشمنانی ازقبیل «ارجاسب»،«کوی ویشتاسب»،«توس وپسران»،«وساک»و«فرنگراسیان» و«هوسراَونه»درجلب توجه بانو«اَردَویسُورا»کوشش کردند)).ص144

درصفحه 198 همان کتاب فتحه «و» به «آ»تبدیل گردیده ومی خوانیم« واساک فرمانده سواره نظام ولوکس (بلاش) اول بوده است».دوباره

«نام واساک درتاکیتوس درکتاب وقایع نامه وی،کتاب پانزدهم وبخش چهاردهم آورده شده است وبدیهی است که احتمالادرگیری میان او و(گوترز=گودرز)بوده است».

درصفحه147کتاب «بنوارمن ایل من»آمده است نام باستانی شهرستان مسجدسلیمان پیش از« پارسوماش»« آساک » بوده است.

«دیاکونوف»نویسنده تاریخ ماد،ازهرودوت نقل کرده می نویسد:

مادها به شش قبیله تقسیم می شوند: بوسیان، پارتاکتیان، استروکاتیان، اریزانتیان، بودیان و مغ ها. بوسیان(بوساک- بساک)،مغ ها(موگویی)،استروکاتیان(آسترکی)،اریزانتیان(ارزانیوند تیره ای ازشهنی)،بودیان(بهداروندان)وپارتاکنیان(پارسیان)که خاستگاه شان رادرحوالی اصفهان ذکرنموده اند.

  اما ازنگاه تاریخ نزدیک تر،باتوجه به نمودارمجموع طایفه های ایرانی یعنی پارسی ومادی،می بینیم که اسامی برخی ازطایفه های مادی وپارسی هنوزهم درطایفه های بختیاری ماندگاراست.برای مثال طایفه ی «موگویی» که نام یکی ازطایفه های «مادی»ست درحال حاضرنام یکی ازطایفه های بختیاری ازشاخه (چالنگ –ممصالح)است ویاطایفه ی «بوئوسائی»مادی می تواند،همان طایفه ی«بساک»باشدوهم اکنون درحومه الیگودرز اقامت دارندکه به پایتخت ماد(همدان)نیز نزدیک است.(عبدالحسین زرین کوب) این مطلب راآقای قبادباقری نویسنده کتاب خود«بختیاری درگذرتاریخ»نیزذکرکرده است.

  هم چنین واژه های:« مَذی مَهمیذ= ملک محمودی»تیره ای ازطایفه بساک،بخش نخست این واژه می تواندهمان واژه« مَذی=ماد» باشد.«هیوِذی»،درگویش مردم بختیاری واژه «هیربد»و«مُهمَذ»دگرگون شده« مؤبد»و«کرتلا»گویش محلی«کَرتیرَ »مؤبدبزرگ ساسانی است.و...

  آقای علی رضا ظاهری یکی ازتاریخ دانان مسجد سلیمان اظهار می داردنام های باستانی :اوکسیان ها همان طایفه اسیوند،کادوسی ها همان گادوش تیره ای ازاسیوند،لولوبی ها ململی ،ایلمائی ها المونی تیره ای ازحاجیوند،اریکا هم منطقه اندیکاوبیزکه ،بازفت می باشد.

 باتوجه به این تغییروتحول ها در درازنای تاریخ چندین هزار ساله وگسستن بعضی حلقه های زنجیره ی آن دوره های تاریخی، هرگونه دگرگونی درکلمات امری بدیهی وغیرقابل انکاراست.

سرداراسعد،درتاریخ بختیاری«بساک»را «بسحاق»نوشته اندوشعبات آن را«ملک محمودی،بزی،گرگیوند،جلیلوند،خان قائدشهروسوند، آدینه وند،شهروسوند،خانه صلاتین،اتابک وصوفی ذکرکرده اند.

میوند:شعب میوند شامل طوایف وتیره های مختلف«بساک،ابدالوند،پولادوند،حاجی وندوایسه ونداست.خاستگاه مردم این قوم

شهرستان الیگودرزواطزاف آن است.(تاریخ بختیاری ،سرداراسعد)

الیگودرزبه زبان محلی« اَلیورز»گفته می شود.آب وهوای آن درزمستان بسیازسردوپربرف وتابستان،هوایش معتدل وییلاقی است.عشایر طوایف بساک،زلکی،آسترکی،سرلک وموگویی،تابستان را در این منطقه ی ییلاقی وخوش آب وهواسپری می کنند.محالات توابع الیگودرزدرگذشته«جابلق وسابلق»گفته ونوشته می شدکه درزبان محلی وبختیاری«بُربُروگاپله»بیان می کردند.

دراطراف الیگودرز«بردشیر»یاشیرسنگی وسنگ قبرهایی موجود است که تاریخ دفن،مشخصات ونوشته های روی آن هاگواهی مالگیت

وسکونت دیرینه طایفه بساک وبویژه تیره ی ملکمحمودی(مَذی مهمیذ)را700الی800سال دراین خطه نشان می دهد.بزرگ ترهامی گویند:ملک ومحمود دو برادرقلدر وجسوربودند.به منطقه الیگودرز تبعید شدند.اماعده ای اعتقاددارندنیای بزرگ «کاظم اصلانی»یا «کاذمَسلو»ازگرجستان به این ناحیه کوچانده شده وبه اسلام تشرف پیدا کرده است.کوچندگان بساک،بعدازگذر ازکوه های صعب العبورزاگرس ودره های گودورودخانه های پرآب وجنگل های مسیرکوچ،دراطراف شهرهای دزفول،شوش،شوشتر،گتوندوروستاهای اطراف آنان بطورمال نشین دربین مزارع وکنارمراتع سپری می کنند.

مردمان بساک شجاع،باغیرت،متدین وبااصالتندودربین دیگرطوایف بختیاری صاحب احترام واکرامند.درصفوف وجنگ های بختیاری

جاه ومقام شایسته ای داشته اندچنانکه دریک بیت حماسی صدای کِل زن بساک برای تهییج دلاوران کم ترازضربات گرزوشمشیروسلاح

های گرم مردبساک وبختیاری نیست.

بی خاتون توکِل بزن کِلِ بساکی                   تُفنَچی زممصالح سوار ز راکی

ودرجای دیگرپناه داری ومروت ومردانگی بساک رابردیگرطوایف بیان می کند:

ای خذا مُنه بذه دَسدِ بساکو(ن)              بهذاروند بی مروته مُشگِل بَرُم جو(ن)

طوایف وتیره های بساک هم جوار طوایف موگویی،زلکی،سرلک وآسترکی درنواحی شهرستان الیگودرز،ازچمن سلطان،صالح صغیر،قاسم آباد،سنگ سفید،شاپورآبادوزَزُم تاکوه های ازناوتمندربطورگسترده وپراکنده متوطنند.

پراکندگی این قوم بیشتردرشهرهای صنعتی وفعال چشمگیرتروازنظر ارزش اجتماعی وجه ای بزرگ منش،قابل احترام وارزشمندذاتی دارند.شهرهای تهران،اصفهان،اراک،خمین،خوانسارگلپایگان،فریدن،ذاران وشهرهای جنوبی دزفول،اندیمشک،شوشتر،گتوند،مسجدسلیمان واهوازوروستاهای اطراف این شهرها عده ای ازاین قوم ساکن وبکار مشغولند.

ازروزگاردیرین این اقوام بیشتربصورت کوچ نشین بسرمی بردند.دراین دوره برخوردها،دلخوری ها،کشمکش ها،کینه توزی ها،زورگویی ها،درگیری ها،تجاوزات،سهمیه ی ارث ومیراث واملاک،موجبات بروزجنگ وجدال ها،قتل وگریزها(پهلی خالی کِردن)درسطح عشایر بوده است.این پریزوشانه خالی کردن هابرمبنای  ضربالمثل (زیذن وِمردی جِسدن هم ومردی)بی نهایت درعدم تشدیدوتجدیدمنازعات وازبرخوردمجددوفروکش کردن وفراموشی آن هابسیار مؤثر بوده است وبناچاردرتمام تیره هاوطوایف،مهاجرت یکی ازعوامل اختلاط تیره هاوآمیزش طوایف بوده وهست؛چنان که اصالت بعضی اقوام را درپرده ابهام فرو برده است،دیده شده بعدازسال هادوری،فردیاافرادی درصددجستجوبرامده وروابط فامیلی رامجددابرقرارنموده ویانزدفامیل بازگسته وآب وملک دراختیارشانقرارگرفته وماندگارشده اند.

هرکسی کودورماندازاصل خویش        بازجویدروزگاروصل خویش 

مهاجرت چهارلنگ به هفت لنگ یاغرب به شرق وبعکس درنگاهی به تاریخ بروشنی درهمه اقوام پیداست،زیراکوچ ومهاجرت های مختلف ومستمردرکتاب های تاریخ بخوبی بیان شده است.بنابراین کوچ ومهاجرت، بطورطبیعی یک نوع تنوع(دست یافتن به چراگاه های تازه) یاگریزازدرگیری های درون طایفه ای یاسیاسی بوده است .ازطوایف چالنگ وبویژه میوند،عده ی بسیاری بسمت طوایف دیگرکوچ کرده وساکن شده اندوگاه هویت اصلی خودراکنار نهاده وتحت هویت طایفه ی جدید درآمده اند.ازطایفه بساک هم مهاجرینی به سایرطوایف بختیاری ازجمله شهرستان مسجدسلیمان کوچ کرده اندودراستخدام شرکت نفت درآمده وبتدریج درسایرنواحی نفتخیزوصنعتی مشغول بکار وباساکن شدند فرزندان ونوادگانشان هم اکنون به مشاغل گوناگون مشغولند.

حاج غلامرضا بساک کاظمی مسجذسلیمان 1370

نظرات شما عزیزان:

محسن صادقی

ساعت13:50---16 آذر 1393

[وب سایت]

زنده باد ایل بساک صادقی سرجو الیگودرز

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: